Przed lipcowym warszawskim szczytem NATO Gruzini nie wierzą już, że zostaną na nim zaproszeni do Sojuszu. Ale nie zamierzają odwracać się od Zachodu ani tym bardziej szukać przymierza z Rosją, którą uważają za groźnego wroga.

„Wyzbyliśmy się złudzeń, że zostaniemy rychło przyjęci do NATO i Unii Europejskiej, i nikt w Gruzji nie liczy, że stanie się to akurat w Warszawie. Nie będziemy rozczarowani” – mówi PAP tbiliski politolog Ramaz Sakwarelidze. „Wiemy, że musimy się uzbroić w cierpliwość, ale zmierzamy na Zachód i do Zachodu chcemy się upodabniać. I przynajmniej co do tego jednego wśród Gruzinów panuje zgoda” - dodał.

Akces do NATO Gruzja zgłosiła jeszcze w połowie lat 90., gdy rządził nią Eduard Szewardnadze (1992-2003). Jego następca Micheil Saakaszwili (2004-2013) z prozachodniej polityki zagranicznej uczynił priorytet. Aby zaskarbić sobie poparcie Zachodu, Saakaszwili wysłał gruzińskie wojska na wojny w Afganistanie i Iraku (spoza państw członkowskich NATO żaden inny kraj nie wystawił tylu żołnierzy; w Afganistanie i Iraku Gruzini stracili ok. 50 ludzi). W 1994 r. Gruzja przystąpiła do programu NATO „Partnerstwo dla pokoju”, a 2006 r. Sojusz ogłosił, że Gruzini przeszli do „trzeciego etapu integracji”.

Ale do czwartego - gdy państwo aspirujące otrzymuje od NATO oficjalną listę warunków (tzw. MAP - Membership Action Plan), po których spełnieniu zostanie przyjęte do Sojuszu - Gruzini nigdy nie zostali dopuszczeni. Najbliżej tego byli wiosną 2008 roku, kiedy trzy czwarte Gruzinów w referendum opowiedziało się za wstąpieniem do NATO, a podczas szczytu w Bukareszcie NATO ogłosiło, że Gruzja i Ukraina „pewnego dnia zostaną przyjęte do Sojuszu Północnoatlantyckiego”. Sto dni później w gruzińskiej zbuntowanej prowincji Osetii Południowej doszło do kilkudniowej gruzińsko-rosyjskiej wojny, a rosyjskie wojska wkroczyły na terytorium Gruzji.

Moskwa, uważająca obszar byłego ZSRR (z wyjątkiem państw bałtyckich) za swoją wyłączną strefę wpływów, od samego początku wrogo odnosiła się prozachodnich władz Gruzji. Kreml poparł secesje gruzińskich prowincji Abchazji i Osetii Południowej, a zacieśniającą się współpracę NATO z Gruzją uznawał za przejaw ekspansjonistycznej polityki Zachodu. Przegrana przez Gruzję wojna z 2008 roku zahamowała proces jej formalnej integracji ze strukturami euroatlantyckimi, a Zachód, unikając konfliktów z Rosją, unikał też odtąd wszelkich oficjalnych zobowiązań wobec Gruzinów. W 2014 r. podczas szczytu NATO w Walii Gruzji nie zaoferowano MAP, ale program „wzmożonej współpracy” – w sierpniu 2015 r. pod Tbilisi otwarto ośrodek szkoleniowy NATO, w czerwcu 2015 r. Francja sprzedała Gruzinom nowoczesny system obrony przeciwlotniczej, a przed miesiącem pod Tbilisi odbyły się największe w historii NATO manewry wojskowe na Kaukazie, w których wzięło udział 650 żołnierzy z USA, pół tysiąca gruzińskich i 150 z Wielkiej Brytanii.

Po ich zakończeniu elitarna gruzińska kompania piechoty otrzymała oficjalny certyfikat jakości NATO, umożliwiający Sojuszowi wykorzystanie jej w operacjach zbrojnych sił szybkiego reagowania. „I tak oto w Gruzji po raz pierwszy stanęły wojska NATO” – ogłosiła minister obrony Tinatin Chidaszeli. Kolejna gruzińska kompania miała otrzymać certyfikat NATO po ćwiczeniach Anakonda w Polsce, ale Gruzini na nie nie dojechali, bo wyznaczony pododdział zapadł na wietrzną ospę (zachorowało siedmiu żołnierzy), którą żołnierze zarazili się od swych dzieci. W Tbilisi huczy od plotek, że zapłaci za to swoim stanowiskiem minister Chidaszeli.

Radio Swoboda, będące częścią Radia Wolna Europa, podawało w ubiegłym tygodniu, powołując się na nieoficjalne informacje z kręgów dyplomatycznych Gruzji, że z prośbą o wstrzymanie się od szerszego udziału w ćwiczeniach do strony gruzińskiej zwrócono się z Kwatery Głównej NATO w Brukseli, by nie drażnić Rosji przed warszawskim szczytem, gdzie Gruzji może być przyznany status stowarzyszonego partnera NATO.

Jeszcze jesienią Chidaszeli domagała się, by w Warszawie NATO oficjalnie zaprosiło Gruzję do wstąpienia do Sojuszu. Wiosną spuściła jednak z tonu. „Gruzińskie elity polityczne zdają sobie sprawę, że Gruzja nie zostanie przyjęta do NATO, dopóki będzie to groziło zaostrzeniem konfliktu Zachodu z Rosją” – mówi PAP Aleksander Rusiecki, dyrektor tbiliskiego Kaukaskiego Instytutu Bezpieczeństwa Regionalnego. „W maju Bidzina Iwaniszwili, założyciel i nieformalny przywódca rządzącej koalicji +Gruzińskiego marzenia+, ogłosił otwarty list, w którym stwierdził wprost, że z przyjęciem do NATO przyjdzie nam poczekać, aż Rosja zrozumie, że nie będzie to wymierzone przeciwko niej. Iwaniszwili wezwał Gruzinów do cierpliwości i zapowiedział, że bez względu na wyniki warszawskiej narady NATO Gruzja pozostanie wierna jej euroatlantyckiemu wyborowi” - wyjaśnia.

Gruzinów ostudziły wiosenne wystąpienia dyplomatów i wojskowych z USA, które obok Wielkiej Brytanii, Turcji i Polski uważane są za największych w NATO gruzińskich sprzymierzeńców (niechętne Gruzinom są Francja i Niemcy). Ambasador USA w Tbilisi Ian C. Kelly powiedział, że Gruzja zostanie przyjęta do NATO nie wtedy, kiedy będzie do tego gotowa, ale kiedy do jej przyjęcia gotowe będzie NATO. Przypomniał, że Gruzini graniczą z Rosją, a ich sojusznicy nie chcą wystawiać ich na niebezpieczeństwo. A ambasador USA przy NATO Douglas Lute oznajmił, że z uwagi na stosunki z Rosją w najbliższych latach nie ma szans, by Gruzja (ani Ukraina) została przyjęta do NATO.

„Nie spodziewamy się cudu w Warszawie. Wystarczy nam, jeśli otrzymamy nowy, konkretny program współpracy, który pozwoli nam jeszcze bardziej zbliżyć się do Zachodu” – mówi Sakwarelidze.

Gruzini liczyli, że rekompensatą za ich cierpliwość w marszu do NATO będzie zwolnienie ich z obowiązku wizowego w podróżach do Unii Europejskiej. Kryzys uchodźczy i sprzeciw Niemiec (Berlin upiera się, że wizy dla Gruzinów mogą być zniesione tylko wtedy, gdy zwolnieni z nich zostaną też Ukraińcy), Francji, Włoch i Belgii sprawiły, że Gruzini będą musieli jeszcze poczekać przynajmniej do jesieni.

„Sam Zachód przyznaje, że Gruzja spełnia warunki, by zostać oficjalnie zaproszona do NATO i zwolniona z wiz do Unii Europejskiej, ale rozumiemy te wszystkie międzynarodowe uwarunkowania, które na to nie pozwalają – komentuje Rusiecki. - Martwi nas jednak brak inwestycji, współpracy gospodarczej czy jakiejkolwiek zachodniej obecności, która dowodziłaby nam, że Zachód jest Gruzją zainteresowany tak samo jak Gruzja Zachodem. Na razie jednak Zachodem pozostaje dla Gruzji głównie Turcja”.