W środę, 27.01 minęło 71 lat od wyzwolenia obozu zagłady Auschwitz - Birkenau. Główne uroczystości rocznicowe rozpoczną się o 12:30 w budynku „Sauny”. Najważniejszymi gośćmi będą byli więźniowie, których w Miejscu Pamięci pojawi się około osiemdziesięciu.

Mija 71 lat od wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. 27 stycznia 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej uwolnili około 7. tysięcy skrajnie wyczerpanych więźniów, w tym ponad pół tysiąca dzieci.

W latach 1940-1945 Niemcy zgładzili w Auschwitz-Birkenau co najmniej milion sto tysięcy ludzi, głównie Żydów, którzy stanowili 90 procent ofiar, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Wśród ofiar były kobiety i dzieci.

Nazwy: Auschwitz i Birkenau są zniemczonymi przez okupanta, odpowiednikami polskich miejscowości: Oświęcim i Brzezinka.

W rocznicę wyzwolenia obozu, 27 stycznia jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Został uchwalony przez ONZ w 2005 roku, dla uczczenia osób pochodzenia żydowskiego, pomordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. Jego celem jest też edukacja społeczeństw, by zagłada stała się przestrogą dla wszystkich przed nienawiścią, rasizmem i uprzedzeniami.

Holocaust - zagłada Żydów przez Niemców w okresie II wojny światowej - stanowił bezprecedensową próbę zgładzenia całego narodu przy użyciu metod, które nigdy wcześniej i później nie były stosowane w takiej skali.

Liczba żydowskich ofiar Holocaustu jest szacowana na blisko 6 milionów.

Niemcy założyli obóz koncentracyjny Auschwitz w 1940 roku, aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów.

Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej - 59. i 60. Armii 1 Frontu Ukraińskiego, a bezpośrednio 454. Pułk Strzelecki z 100. Lwowskiej Dywizji Strzeleckiej, którą dowodził generał-major Fiodor Krasawin. Uwolnili oni około 7 tysięcy osób.

Armia Czerwona wyzwoliła też około pół tysiąca więźniów w podobozach w Starej Kuźni, Blachowni Śląskiej, Świętochłowicach, Wesołej, Libiążu, Jawiszowicach i Jaworznie. Pozostałych, ponad 56 tysięcy, hitlerowcy ewakuowali wcześniej w głąb Niemiec w tak zwanym "marszu śmierci", w którym zginęło 15 tysięcy osób.

Szacuje się, że w Holocauście zginęło blisko 6 milionów Żydów, choć dokładna liczba nie jest znana. Władze niemieckie nie zawsze prowadziły ewidencję, a ponadto w obliczu klęski wojennej, nakazały systematyczne niszczenie archiwów i zacieranie śladów zbrodni. Jedną trzecią tej liczby, czyli około 2 milionów osób, stanowiły dzieci. Szacuje się, że wśród ofiar Holocaustu znalazło się około 3 milionów polskich Żydów. Zagładę przetrwało 10 procent społeczności żydowskiej w Polsce.

Za początek funkcjonowania Auschwitz-Birkenau uważa się 14 czerwca 1940 roku, dzień przywiezienia do obozu pierwszego transportu polskich więźniów politycznych. Wśród 728 osób byli żołnierze, którzy usiłowali przedostać się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści i studenci. Wyzwolenia doczekało 239.
W pierwszym okresie w Auschwitz liczebnie dominowali Polacy, dla których zakładano obóz. W drugiej połowie 1942 roku, Żydzi stanowili już około połowy ogólnego stanu więźniów, a od 1943 roku - zdecydowaną większość.

Masowej zagłady Niemcy dokonywali w Auschwitz II-Birkenau, którego budowa rozpoczęła się w październiku 1941 roku. Zadecydował o tym komendant obozu Rudolf Hoess, gdy latem 1941 roku Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler wskazał Auschwitz, jako miejsce "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej".

Pierwsi więźniowie trafili do Birkenau na początku 1942 roku i odtąd obóz stał się miejscem największego masowego mordu w dziejach ludzkości, dokonanego na europejskich Żydach w ramach hitlerowskiego planu całkowitej zagłady tego narodu. Większość z deportowanych do obozu Żydów - mężczyzn, kobiet i dzieci - bezpośrednio po przywiezieniu kierowano na śmierć w komorach gazowych. Pozostali więźniowie ginęli wskutek niewolniczej pracy, głodu, tortur, egzekucji i pseudomedycznych eksperymentów.

W połowie stycznia 1945 roku hitlerowcy przystąpili do ewakuacji obozu i jego likwidacji. Decyzję przyspieszyła ofensywa wojsk radzieckich. Z KL Auschwitz i podobozów wyruszyły "marsze śmierci". Piesze kolumny docierały głównie do Wodzisławia Śląskiego i Gliwic, skąd otwartymi wagonami transportowano więźniów w głąb Rzeszy. Niemcy niszczyli obiekty obozowe, wysadzili krematoria i kompleks magazynów z mieniem zagrabionym ofiarom. 26 stycznia obóz opuściła już większość SS-manów. Dzień później Auschwitz został wyzwolony.

Działające po drugiej wojnie światowej komisje radzieckie i polskie, ustaliły, że w Auschwitz-Birkenau zginęły 4 miliony ludzi. Takie dane trafiły do podręczników historii. Dopiero po latach zrewidowano liczbę śmiertelnych ofiar i oszacowano ją na milion sto tysięcy osób. Przyjmuje się, że do obozu zostało deportowanych milion 300 tysięcy ludzi.
Istnieje grupa historyków, określana mianem „rewizjonistów Holocaustu”, która podawała lub podaje w wątpliwość liczbę ofiar zagłady. W środowiskach neonazistowskich i w świecie arabskim pojawiały się także głosy, które negowały funkcjonowanie hitlerowskich obozów zagłady oraz dokonane w nich ludobójstwo, istnienie komór gazowych oraz planu zagłady Żydów. Tak zwane "kłamstwo oświęcimskie" jest obecnie powszechnie potępione, jako niezgodne z prawdą historyczną oraz niezgodne z pamięcią i czcią dla ofiar Holocaustu. W wielu krajach zachodnich, w tym w Polsce, rozpowszechnianie kłamstwa oświęcimskiego jest karalne.

Auschwitz-Birkenau to jedyny obóz koncentracyjny znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Został wpisany w 1979 roku. Figuruje pod oficjalną nazwą - "Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945)". Na terenie obozu zagłady znajduje się Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Przed 2005 rokiem Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu obchodzono tylko w niektórych krajach, między innymi w Izraelu, Wielkiej Brytanii, Niemczech i we Włoszech.