Pracowałam w firmie X i miałam wynagrodzenie 2 tys. zł. Otrzymałam informację, że muszę zostać zatrudniona w innej firmie Y (w obu firmach prezesem jest ta sama osoba), ze względu na konieczność obniżenia kosztów ZUS w firmie X. W nowej firmie otrzymuję wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej – również ze względu na uniknięcie kosztów ZUS. Do zwolnienia dochodzi na mocy porozumienia międzyzakładowego. Firma Y zwraca się z prośbą do firmy X o przeniesienie pracownika na mocy porozumienia międzyzakładowego, wraz z całym zaległym urlopem (łącznie 30 dni). Firma X odpowiada na pismo i wyraża zgodę na przekazanie pracownika. Pracownik nie otrzymuje żadnego dokumentu do podpisania, jedynie świadectwo pracy oraz ustną informację, że nie zostanie mu wypłacony ekwiwalent. Czy pracodawcy mogli w taki sposób przenieść pracownika?
Co do zasady, zawarcie porozumienia pomiędzy pracodawcami, dotyczące przejścia pracownika z jednego zakładu do drugiego jest dopuszczalne. Jednak tego rodzaju porozumienie nie stanowi jednocześnie odrębnego sposobu rozwiązywania dotychczasowego stosunku pracy. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z 31 stycznia 1977 r., sygn. akt I PRN 141/76 (OSNC 1977/8/147) „(...) zmiana pracy w wyniku porozumienia zakładów następuje wówczas, gdy porozumienie to jest połączone z rozwiązaniem stosunku pracy między pracownikiem i dotychczasowym zakładem pracy i nawiązaniem przez tego pracownika stosunku pracy z nowym zakładem pracy (...)”. Oznacza to, że nie będzie wystarczające zawarcie jedynie porozumienia międzyzakładowego między pracodawcami. Tego rodzaju porozumienie powinno obejmować także inne elementy, takie jak rozwiązanie umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą, a także zawarcie nowej umowy o pracę pomiędzy pracownikiem a nowym pracodawcą. Nie omawiamy tu kwestii związanych z przejściem zakładu pracy na nowego pracodawcę w trybie art. 23 1 kodeksu pracy.
Co istotne, wskazuje się (wyrok SN z 27 listopada 1980 r., sygn. akt I PRN 124/80, OSNC 1981/6/113), że wobec tego, iż porozumienie pracodawców dotyczące zmiany pracy pracownika stanowi umowę prawa pracy zawartą przez dwie strony porozumienia (dotychczasowego i nowego pracodawcę) i wobec tego, że wywołuje ono skutki prawne dla pracownika, może ono obejmować także jego uprawnienia urlopowe. Jednak może mieć to miejsce jedynie za zgodą zainteresowanego. W porozumieniu między pracodawcami mógłby więc (za zgodą pracownika) znaleźć się zapis, na mocy którego nowy pracodawca zobowiązałby się udzielić pracownikowi urlopu niewykorzystanego u dotychczasowego pracodawcy. Zamiast otrzymać ekwiwalent pieniężny z tytułu niewykorzystanego urlopu od dotychczasowego pracodawcy, pracownik mógłby wykorzystać urlop wypoczynkowy w naturze u nowego pracodawcy. W opisanej sytuacji pracodawcy postanowili, że porozumienie obejmie zapis dotyczący tego, iż przeniesienie pracownika nastąpi wraz z zaległym urlopem (a więc dotychczasowy pracodawca nie wypłaci pracownikowi ekwiwalentu za niewykorzystany urlop). Jednak był to z ich strony zabieg nieuprawniony, bowiem nie zwrócili się oni do pracownika o zgodę na powyższe.
Należy także wskazać, iż uznaje się, że zawarcie porozumienia międzyzakładowego nie oznacza, iż dotychczasowy pracodawca zwolniony jest z obowiązku wypłaty pracownikowi odprawy pieniężnej w rozumieniu art. 8 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (gdy zatrudnia on co najmniej 20 pracowników). Podnosi się bowiem, że odprawa powinna zostać wypłacona także wtedy, gdy pracownik bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy podejmuje nową pracę, nawet jeśli podejmuje ją w wyniku porozumienia między pracodawcami (M. Latos-Miłkowska, Ł. Pisarczyk, „Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracownika”, Warszawa 2005).
Renata Kulpa radca prawny w kancelarii D. Dobkowski sp. k., stowarzyszonej z KPMG w Polsce
Karolina Romanowska aplikant adwokacki w kancelarii D. Dobkowski sp. k., stowarzyszonej z KPMG w Polsce
Podstawa prawna
Art. 171 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
Art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 ze zm.).