Były szef kampanii wyborczej Donalda Trumpa, Paul Manafort, który działał na rzecz ukraińskiej Partii Regionów, nie zarejestrował się zawczasu jako zagraniczny agent, czego wymaga prawo. Późniejsza rejestracja zdaniem ekspertów to naruszenie ustawy FARA.

Działalność osób bądź organizacji na rzecz obcych rządów czy też interesów obcych państw reguluje w Stanach Zjednoczonych Ustawa o Rejestracji Obcych Agentów (Foreing Agent Registration Act - FARA). Kongres przyjął ją w 1938 roku, by przeciwdziałać propagandzie i działalności ZSRR oraz niemieckim agentom z aktywnej w tym czasie w Stanach Zjednoczonych piątek kolumny.

Według ustawy obcy agent to ktoś, kto, przebywając w goszczącym go państwie, aktywnie zabiega o interesy innego państwa, przy czym z reguły nie ma ochrony, jaką objęte są osoby działające w ramach oficjalnej misji dyplomatycznej. Zagraniczni agenci mogą być obywatelami państw, w których prowadzą tę działalność.

Ustawa przeszła ważną nowelizację w roku 1966, kiedy została zawężona definicja obcego agenta. Od tego czasu za jej złamanie ani jedna osoba nie została postawiona przed sądem. Ale zdaniem prawników spóźniona rejestracja równa się naruszeniu ustawy.

Początkowo rejestr obcych agentów był prowadzony przez Departament Stanu. W roku 1942 prowadzenie rejestru przekazano specjalnemu wydziałowi ministerstwa sprawiedliwości. W czasie II wojny światowej o złamanie postanowień FARA zostały oskarżone 23 osoby.

Manafort jest jedną z kilku osób z otoczenia Trumpa, które zostały objęte śledztwem w sprawie ingerowania przez Rosję w kampanię prezydencką w 2016 roku i domniemanych powiązań współpracowników Trumpa z Moskwą. W latach 2012-14 zajmował się on doradztwem politycznym dla ukraińskiej Partii Regionów, która była wówczas u władzy, a kierował nią prorosyjski prezydent Wiktor Janukowycz.

Jako zagraniczny agent Manafort zarejestrował się w ministerstwie sprawiedliwości USA dopiero we wtorek, trzy lata po zakończeniu pracy dla Partii Regionów.

Szefem prezydenckiej kampanii wyborczej Trumpa był przez pięć miesięcy, do sierpnia ub. roku. Podał się do dymisji, gdy agencja AP ujawniła, że wraz ze swoim zastępcą Rickiem Gatesem w tajemnicy pomógł Partii Regionów przekazać pieniądze dwóm waszyngtońskim firmom lobbystycznym - Mercury LCC i Podesta Group - za pośrednictwem organizacji non profit.

W terminie obowiązku rejestracji w ministerstwie sprawiedliwości nie dopełnił także były doradca Trumpa do spraw bezpieczeństwa narodowego Michael Flynn. Wina Flynna jest o wiele poważniejsza, ponieważ był agentem obcego rządu - Turcji - w czasie, kiedy pracował dla rządu federalnego i był posiadaczem certyfikatu bezpieczeństwa najwyższej poufności. Certyfikat taki pozwala na dostęp do tajnych informacji.

W marcu senator Jeanne Shaheen, przedstawicielka Partii Demokratycznej ze stanu New Hampshire, wskazała, że angielskojęzyczna stacja telewizyjna i portal informacyjny RT America - amerykański oddział finansowanej przez rząd rosyjski sieci RT NEWS i pokrewne organizacje mogą być oskarżone o naruszenie Ustawy o Rejestracji Obcych Agentów.

Senator Shaheen uzasadniła taki krok ustaleniami raportu dyrektora wywiadu narodowego stwierdzającego m.in., że szefowie portalu informacyjnego RT America starali się obejść ustawę FARA.

Senator Shaheen odstąpiła jednak od takiej koncepcji, kiedy jej doradcy wskazali, że Kreml od lat twierdzi, że prywatna, finansowana przez Kongres, rozgłośnia Radio Wolna Europa/Radio Swoboda, nadająca m.in. w języku rosyjskim, jest „narzędziem propagandowym rządu amerykańskiego”. Oskarżanie RT America o złamanie FARA mogłoby stać się doskonałym pretekstem do rewanżu ze strony Moskwy.

Obecnie w amerykańskim ministerstwie sprawiedliwości jest zarejestrowanych ok. 6 tys. osób i organizacji (z tego 1700 aktywnych) byłych i obecnych lobbystów, którzy zabiegają bądź zabiegali w Kongresie, Białym Domu i różnych resortach czy też agencjach rządu federalnego o interesy obcych państw.

Jako jedyny obcy agent rządu polskiego w rejestrze FARA zarejestrowane jest Polish National Tourist Office (Polskie Narodowe Biuro Podróży) z siedzibą w Nowym Jorku.

Rejestr obcych agentów jest dostępny publicznie na stronie ministerstwa sprawiedliwości (https://www.fara.gov/quick-search.html).